Petrus
Ký Xưa Và Nay, của Huệ Khải
Hà Nội : Nxb Tôn Giáo 2014
GIAO CẢM
Dân tộc Việt Nam từ xưa vốn có truyền
thống thờ phượng các bậc anh hùng dân tộc và danh nhân văn hóa nước nhà, thường
lập đền thờ ở quê hương các vị, quanh năm hương khói kỉnh thành. Nhiều sách đã
chép lại những thần tích linh dị, hiển hách của các vị.
Riêng trong thế kỷ 20, khi đạo Cao Đài
(Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ) ra đời, qua phương tiện thông công là cơ bút, đã có
nhiều thánh ngôn, thánh giáo được ban truyền, do chính anh linh các anh hùng
dân tộc và danh nhân văn hóa nước nhà giáng cơ, với quả vị là Thần, Thánh,
Tiên… do Thiên Đình phong thưởng.
Điều này chứng tỏ rằng tất
cả những ai bình sinh trọn lòng trung thành với Tổ Quốc, suốt đời thương nước
thương nòi, dốc cạn tài thao lược bảo vệ sơn hà, hay trút hết kinh luân điểm tô
văn hóa dân tộc, thì sau khi gởi lại xác thân vào lòng đất mẹ, anh linh các vị
dù văn hay võ, đều được trở về trước bệ ngọc Đức Chí Tôn để thọ hưởng hồng ân
Thượng Đế ban bố.
Đây là nét độc đáo của Thần
Đạo Việt Nam, tuy đã có từ ngàn xưa, nhưng phải đến thời đại ân xá Kỳ Ba, dòng
giống Hồng Lạc mới có diễm phúc hy hữu là được đón tiếp anh linh của tinh hoa
dân tộc trở về hội ngộ lớp người hậu bối, trò chuyện tâm tình, bảo ban huấn dụ.
Để có một góc nhìn về sự tái
lâm của các Đấng như nói trên, qua Chương Trình Chung Tay Ấn Tống Kinh Sách Đại Đạo, đầu năm 2014 này, tiếp theo Hồ Biểu
Chánh Xưa Và Nay, tôi hân hạnh gởi đến quý đạo hữu, đạo tâm tập sách nhỏ: PETRUS KÝ XƯA VÀ NAY.
Tôi chân thành biết ơn các
tác giả đã phổ biến những bài viết, công trình biên khảo về Petrus Trương Vĩnh
Ký (1837-1898) qua sách báo, Internet...
nhờ đó tôi có được nguồn tham khảo khả tín.
Cũng như những đầu sách khác, PETRUS KÝ XƯA VÀ
NAY được ấn tống với số lượng lớn là nhờ vào tấm lòng cao cả bao la
của quý vị Mạnh Thường Quân trong nhà Đạo, luôn luôn thương yêu tin cậy Chương
Trình Chung Tay Ấn Tống, nên gần sáu năm qua không ngừng tài trợ dồi dào để cưu
mang, nâng đỡ một phương tiện hoằng pháp Kỳ Ba. Thay mặt Chương Trình, tôi kính
thành chắp tay tạ ơn tất cả quý ân nhân.
Chúng đệ tử kính thành cầu
nguyện Đức Chí Tôn Thượng Đế, cầu nguyện Đức Thánh Trương Vĩnh Ký ban bố ơn
lành phước huệ đến với tất cả các vị Mạnh Thường Quân, cũng như Cửu Huyền Thất
Tổ của toàn thể ân nhân chúng đệ tử.
Nam mô
Cao Đài Tiên Ông Đại Bồ Tát Ma Ha Tát.
Nam mô
Chí Thánh Hậu Sư Trương Vĩnh Ký.
HUỆ KHẢI
Phú
Nhuận, 29-01-2014
PETRUS KÝ XƯA VÀ NAY
Tiểu thuyết Phong Thần Diễn Nghĩa (người Việt quen gọi
là truyện Phong Thần) viết vào thời
nhà Minh, gồm một trăm hồi (tức chương). Tác giả là Hứa Trọng Lâm (mất năm 1566),
nhưng có thể là Lục Tây Tinh (mất năm 1601). Truyện lấy bối cảnh nhà Thương
(vua Trụ) suy vong, Khương Tử Nha được thầy là Nguyên Thủy Thiên Tôn phái đi
giúp nhà Chu (cha con Cơ Xương và Cơ Phát) diệt nhà Thương. Bên Chu được các
Thần Tiên phái Xiển Giáo giúp; bên Thương được các Thần Tiên phái Triệt Giáo
yểm trợ. Hai bên đấu phép rất nhiều trận long trời lở đất…
Một chi tiết thú
vị trong truyện là các vị Tiên Thánh hai phái Xiển Giáo và Triệt Giáo mỗi khi
ra trận, trước lúc động thủ thường hỏi danh tánh, lai lịch của đối phương. Để
trả lời, các vị thường mở đầu bằng cách ngâm một bài thơ.
Chẳng hạn, Hồi
Bốn Mươi Chín, năm vị Tiên Cô bên Triệt Giáo cùng ra trận. Một vị tên là Vân
Tiêu thấy bên Xiển Giáo cử ra một vị thấp lùn, liền quát lớn: “Tên lùn kia có
tài cán gì? Hãy xưng tên mau!”
Vị kia đáp:
“Ngươi chớ khinh ta lùn. Ta lùn mà phép thuật không lùn. Hãy nghe đây...” Rồi cất
tiếng ngâm:
Thường nương mây bạc tụng Huỳnh Đình
Cửa động thường thường hứng gió
thanh
Tiên cảnh thanh nhàn tìm thú vắng
Phồn hoa dù đẹp chẳng say tình
Càn khôn dồn cả vào tay áo
Nhựt nguyệt treo đầu một gậy linh
Uống thuốc kim đơn vài hột nhỏ
Cơ Trời hiểu thấu mọi uy linh.
(Mộng Bình Sơn dịch)
Vừa nghe xong
bài thơ, một Tiên Cô khác tên là Huỳnh Tiêu bèn sấn tới, quát hỏi: “Ngươi là
Lục Yểm, đúng không?” Đáp: “Phải, chính ta đây!”
*
Đạo Cao Đài ra
đời ở Nam Kỳ (1926), sử dụng đồng tử (mediums),
lập đàn cầu cơ (seances) để các Đấng
thiêng liêng giáng trần dạy đạo. Vì dùng phương tiện thông công như vậy, Cao
Đài Giáo được giới tôn giáo học phương Tây xếp vào loại Thông Linh Học (Spiritism). Tuy nhiên cách thông công
của Cao Đài không giống cách thông công phương Tây.
Các Đấng khi
giáng cơ thường tự giới thiệu bằng một bài thơ xưng danh, khiến những ai từng đọc
truyện Phong Thần đều nhớ tới cách xưng danh của các vị Thần Tiên giữa chiến
trường trận mạc như vừa dẫn trên.
Vào Chúa Nhật 30-4-1972 (17-3 Nhâm Tý), trong một đàn cầu Tiên thiết lập tại Văn
Phòng Đại Đạo (trước kia ở Tân Định, nay không còn sinh hoạt), Đức Trương Vĩnh
Ký thọ lệnh Tam Giáo Tòa giáng cơ báo tin có các Đấng trong Tam Giáo (Nho, Lão,
Phật) sắp lâm trần dạy đạo. Khi giáng đàn, Đức Trương Vĩnh Ký xưng danh như
sau:
TRƯƠNG cờ Đại Đạo khắp Nam
VĨNH cửu trường sanh ngọn phướn vàng
KÝ bút lưu đề
danh hậu tấn
Đây là lối thơ quán thủ (cũng gọi khoán
thủ) thường dùng trong thánh giáo Cao Đài; lấy những chữ đặt ở đầu mỗi câu thơ
ráp lại thì biết được Đấng thiêng liêng nào vừa đến. Qua bài thơ này, Ngài tự
giới thiệu là TRƯƠNG VĨNH KÝ LAI ĐÀN. (Lai đàn: Tới nơi lập đàn cơ.)
Sau đây là hai trường hợp khác có Đức
Trương Vĩnh Ký giáng cơ trong đạo Cao Đài.
*
Năm 1938, bộ phận thông công của Cao Đài
Tiên Thiên lập hàng loạt các buổi cầu Tiên tại Ngũ Phụng Kỳ Sơn, kể từ đầu
tháng 2 Mậu Dần (tháng 3-1938).
Ngũ Phụng Kỳ Sơn hiện nay ở xã Ninh Sơn,
huyện Hòa Thành, tỉnh Tây Ninh, nằm trong đất nhà của một tín đồ Cao Đài Tây
Ninh. Đây là cái động nhỏ (rộng khoảng hai mét, sâu khoảng ba mét) nằm trên
đỉnh núi Heo, phía sau núi Bà, trông qua núi Phụng.
Các thánh giáo tiếp nhận năm 1938 tại Ngũ
Phụng Kỳ Sơn sau cùng được kết tập thành Thánh
Đức Chơn Kinh (còn gọi Thánh Đức Chơn
Truyền), là quyển chót trong bộ kinh
ba quyển.([2]) Bản ấn tống (không bán) dày 188 trang, khổ 14,5x24,5cm, in tại ấn quán
Công Lý (số 101 đường Gia Long, Sài Gòn, theo giấy phép số 546/BTT/BC3/XB ngày
22-02-1965). Bản in này có lưu trữ trong Thư Viện Quốc Gia Việt Nam, kho M, ký
hiệu M12096.([3])
Trong quyển kinh này có hai lần Đức Trương
Vĩnh Ký giáng cơ.
Lần thứ nhất, Ngài xưng danh như sau (tr.
33):
TRƯƠNG cánh
buồm loan độ khách trần
ẨN vừng mây bạc cứu nguyên nhân
SĨ tu Đại Đạo chơn hòa lý
CHÍ đức thành tâm khí hiệp thần
THÁNH bút chơn truyền đời ngộ giáo
HẬU hòa chủng loại thọ Thiên ân
SƯ minh giáo lý Thiên thơ tác
Liền
sau bài thơ trên, Ngài chào các môn sanh Cao Đài có mặt trong đàn cơ:
“Mừng chư
sĩ. Chư sĩ biết ta chăng? Ta là Trương Vĩnh Ký
đây.”
Ngài gọi chung mọi người là chư sĩ. (Sĩ là học trò, là người tu, có phẩm hạnh… Chư là tiếng chỉ số nhiều; chư Thánh: các vị Thánh.)
Qua bài thơ quán thủ này Ngài xưng danh là
“Trương Ẩn Sĩ Chí Thánh Hậu Sư giáng”.
Bốn chữ Chí Thánh Hậu Sư sẽ được giải thích ở phần sau. Trước tiên hãy tìm
hiểu vì sao Ngài xưng là Trương Ần Sĩ (người
họ Trương, có học và danh tiếng nhưng ở ẩn).
Khoảng đầu tháng 6-1886, Petrus Ký ra Huế
làm việc theo lời mời của Paul Bert (1833-1886), bấy giờ là Tổng Trú Sứ Trung
và Bắc Kỳ (Résident général de l’Annam et
du Tonkin ). Petrus Ký được vua Đồng Khánh (1864-1889)
phong chức Tham Tá trong Cơ Mật Viện, sung chức Hàn Lâm Viện Thị Giảng Học Sĩ.
Không lâu sau khi Paul Bert bệnh chết tại
Hà Nội (11-11-1886), Petrus Ký bị hất hủi, bạc đãi. Viện cớ đau phổi, ông xin
từ chức, rời Huế về Sài Gòn dạy học tại trường Hậu Bổ, trường Thông Ngôn và
viết sách...
Sau chuyến công tác sang Bangkok
*
Trở lại với bài thánh giáo của Đức Trương
Vĩnh Ký dẫn trên, sau lời chào các môn sanh Cao Đài, Ngài dạy tiếp:
“Chư sĩ khá thành tâm! Ta rất mừng cho vạn loại cùng chư
sĩ ngày nay đặng phước Trời ban bộ kinh thánh.”
Đó là Ngài nhắc tới quyển Thánh Đức Chơn Truyền đang được tiếp
nhận qua cơ bút. Rồi Ngài ban cho bài bát cú, mở đề như sau:
Lánh
trần tuổi đã sáu mươi ngoài
Cuộc
thế nhộn nhàng nghĩ đắng cay.
Petrus Ký sinh tại ấp
Cái Mơn, làng Vĩnh Thành, tổng Minh Lý, huyện Tân Minh, phủ Hoằng An, tỉnh Vĩnh
Long (nay thuộc huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre) vào Thứ Tư 06-12-1837 (mùng 9-11
Đinh Dậu); qua đời tại Chợ Quán, Sài Gòn, Thứ Tư 01-9-1898 (mùng 5-8 Đinh Dậu).
Tính luôn tuổi mụ thì ông thọ sáu mươi mốt tuổi. Do đó câu phá đề nói “Lánh trần tuổi đã sáu mươi ngoài”. Hai
chữ lánh trần ở đây không có nghĩa là
ở ẩn, xuất thế; nó có nghĩa tạ thế, từ trần, qua đời…
Câu thừa đề “Cuộc thế nhộn nhàng nghĩ đắng cay” nhắc
lại hoàn cảnh của Petrus Ký những năm cuối đời bị bạc đãi, túng thiếu, đau yếu,
và buồn phiền vì in sách mà bán ế ẩm nên mắc nợ nhiều, thêm nỗi oan bị miệng
đời gièm xiểm, chỉ trích là bất trung, theo giúp quân ngoại xâm.
Nỗi “đắng cay” ấy bình sinh Petrus Ký quá thấm thía; trước khi rũ bụi
trần trở về trời, ông để lại bài thơ trìu trĩu tâm sự:
Quanh
quanh quẩn quẩn lối đường quai
Xô
đẩy người vô giữa cuộc đời
Học
thức gửi tên con mọt sách
Công
danh rốt cuộc cái quan tài
Dạo
hòn, lũ kiến men chân bước
Bò
xối, con sùng chắt lưỡi hoài
Cuốn
sổ bình sanh công với tội
Tìm
nơi thẩm phán để thừa khai.
Chưa hết, phía trên cửa vào
nhà mồ của ông có khắc câu La Tinh: Miseremini
mei, saltem vos amici mei.
Câu này trích trong Cựu Ước (Gióp 19:21), nghĩa là: Xin
thương tôi, xin thương xót tôi, hỡi các anh là bè bạn.
*
Cũng trong thánh giáo dẫn
trên, sau đó Đức Trương Vĩnh Ký tả thêm bài bát cú thứ nhì với hai cặp luận và
kết như sau:
Âm
dương tuy cách miền Đông thổ
Động
Thánh đã lâu hội Ngọc triều
Hoàng
Phụ chỉ phê cho Chí Thánh
Hậu Sư
ban phước kẻ đời yêu.
Đất Phật được gọi là Tây
phương hay Tây thiên (cảnh trời Tây). Do đó nói Đông thổ 東土 (hay
Đông độ) là nhắc tới cõi người, đất phàm tục, cảnh trần gian. Petrus Ký tạ thế,
lìa cõi tục, nên câu thơ nói “Âm dương
tuy cách miền Đông thổ”.
Theo đạo Lão, nơi Tiên ở
gọi là động 洞. Trong bài thơ trên lại nói “động Thánh” bởi vì Đức Trương Vĩnh Ký là
một vị Thánh, thường vào Ngọc Hư Cung triều kiến Đức Ngọc Hoàng Thượng Đế. Do
đó Ngài nói “Động Thánh đã lâu hội Ngọc
triều”.
“Hoàng
Phụ” 皇父 là Đức Ngọc Hoàng (Đại Từ Phụ,
Cha Trời).
“Chỉ
phê” là Đức Chí Tôn ra Ngọc chỉ 玉旨 (sắc chỉ của Trời, Ngọc Đế) phê
cho Ngài được ban phẩm vị Chí Thánh Hậu
Sư.
Do được Thiên Đình ban
phong như thế nên khi giáng cơ, Đức Trương Vĩnh Ký xưng danh là Trương Ẩn Sĩ Chí Thánh Hậu Sư.
Không kể sự nghiệp làm Gia Định Báo,
và tạp chí Thông Loại Khóa Trình 通類課程 (Miscellanées), số tác phẩm thuộc nhiều thể loại mà Petrus Ký để lại cho đời tính ra
ngót một trăm hai
mươi nhan đề.([5]) tuy nhiên, không rõ vì lý do nào
mà lúc gần từ giã đàn cơ, Đức Trương Vĩnh Ký chỉ nêu ra phân nửa con số ấy, qua
hai câu lục bát dưới đây:
Sáu
mươi bộ
sách dư ngoài
Ta
còn để lại tỉnh say cho người.
Trong Thánh Đức Chơn Kinh (quyển ba, tr. 110),
Đức Trương Vĩnh Ký giáng cơ lần thứ hai cũng chỉ nhắc: “Những sách mà Lão đã san [định] dịch [thuật] nào văn chương
Hán học, nào văn chương Âu Châu, độ
ngoài sáu chục bộ…”
*
Đức Trương Vĩnh Ký giáng
cơ lần thứ hai và xưng danh như sau (Thánh
Đức Chơn Kinh, quyển ba, tr. 107-108):
TRƯƠNG máy
huyền vi cứu thế tàn
ẨN theo
chân đạo độ nhân gian
SĨ tu
khuyên khá tầm ra lý
GIÁNG thế Kỳ Ba lịnh Ngọc
Hoàng.
Sau khi nói “Chào
chư sĩ”, Đức Trương Vĩnh Ký giảng một bài dài, nhan đề “ĐẠO ĐỨC VỚI VĂN CHƯƠNG”; qua đó Ngài
nhắc nhiều tới thân thế.
A. Trích thánh
giáo:
“Như
hồi sanh tiền Lão đã vì theo thân phụ Lãnh Binh tại xứ Nam Vang, chẳng may côi
cút còn chút mẹ già, rồi cũng quyết nối chí cha mà theo đường học tập. Từ năm
tuổi đã nếm mùi Nho Giáo, đến chín tuổi theo Đức Cha Tám mà học đạo Thiên Chúa,
học chữ Âu Châu. Đến hai mươi tuổi đầu đã quán thông hai mươi bảy thứ chữ và
tiếng nói. Thế mà càng khảo cứu càng thấy đạo đức cao siêu, càng học đạo càng
dốt đạo.” (tr. 109)
Đối chiếu tiểu sử Petrus Ký:
1. “…
theo thân phụ Lãnh Binh tại xứ Nam
Cha của Trương Chánh Ký (sau đổi thành
Trương Vĩnh Ký) là Trương Chánh Thi,([6]) làm quan võ, chức Lãnh Binh.
Năm 1845, quan Lãnh Binh nhận lịnh triều
Nguyễn hộ tống sứ bộ sang kinh thành Nam Vang (Phnom Penh
2. “Từ
năm tuổi [1842] đã nếm mùi Nho Giáo…”
Năm 1842, Trương Vĩnh Ký cùng anh (Trương
Chánh Sử) bắt đầu học chữ Hán với thầy đồ Học là người cùng xóm.
3. “…
đến chín tuổi [1846] theo Đức Cha Tám
mà học đạo Thiên Chúa, học chữ Âu Châu.”
Linh mục Tám là người được Trương Lãnh Binh
che giấu trong lúc triều Nguyễn đang cấm đạo Thiên Chúa rất gắt gao. Linh mục
Tám khuyên bà Châu cho Trương Vĩnh Ký học chữ quốc ngữ và theo đạo Thiên Chúa. Trương
Vĩnh Ký có tên thánh là Petrus Jean-Baptiste. Petrus (tiếng La Tinh) là tảng đá.([7]) Ngày nay tên thánh Petrus Jean-Baptiste chuyển
âm sang tiếng Việt là Phêrô Gioan Baotixita.
4. “Đến
hai mươi tuổi đầu [1857] đã quán
thông hai mươi bảy thứ chữ và tiếng nói.”
Khi linh mục Long từ Pháp sang, linh mục
Tám gởi Petrus Ký đến học tiếng La Tinh.
Mười một tuổi (1848), Petrus Ký theo linh
mục Hòa (Belleveaux, người Pháp) sang Nam Vang học tại trường đạo Pinhalu. Ở đó
có học sinh người Cao Miên, Lào, Miến Điện, Trung Quốc, v.v… nên Petrus Ký học luôn
ngôn ngữ của bạn đồng môn.
Mười bốn tuổi (1851), Petrus Ký được gởi sang
học ở trường đạo Dulalma trên đảo Penang của Indonesia
(nay là Pinang thuộc Malaysia Penang ... Trong
sáu năm trên đảo Penang, Petrus Ký học thêm tiếng Anh, Ấn, Hy Lạp, Mã Lai,
Nhật, Tây Ban Nha, Thái, v.v...
*
B. Trích thánh
giáo:
“Nếu
đem lý luận văn chương thì trong thập bát chư hầu Á Âu Úc Mỹ, Lão đặng đứng vào
một con số vẻ vang cùng thập bát văn hào, mà bao giờ Lão cũng thấy đạo đức là
trụ cốt của khoa học. Đó là sự Lão khảo cứu nơi kinh sách Thánh Hiền và đã suy
nghiệm mà ra chớ không phải mê tín theo đạo nào mà nói vậy. Bởi thế nên khi ra
trường Penang (Nhà Chung đạo Thiên Chúa) rồi
thì Lão vẫn muốn lấy đạo đức làm nền lo cho trí thức nhân sanh tấn bộ, chớ
không muốn dấn thân vào chỗ quan trường chánh trị làm chi.” (tr. 109)
Đối chiếu tiểu sử Petrus Ký:
1. “Lão
đặng đứng vào một con số vẻ vang cùng thập bát văn hào…”
Trong Niên
Lịch Văn Chương Tinh Việt Kỷ Hợi 1959 (Sài Gòn: Tinh Việt Văn Đoàn, 1959,
trang 105), Phạm Đình Tân có bài “Trương
Vĩnh Ký – Người Là Ai?”, cung cấp “thế
giới thập bát văn hào di ảnh (1873-1874)” và danh sách mười tám vị như sau:
[1] Allemand (docteur); [2] Banadona d’Ambrun, Bonhomme
(Honoré), Cazol (Jules), Chambron (Général de), Chambord (Comte de),
Christophie (Albert), Conte (Casimir), Desmaze (Charles), Duprat (Pascal),
Dupuy (Charles), Garnier-Pages, Guizot, Lafayette (Oscar de), Lefèvre-Pontalis
(Amédée), Marcou; [17] PETRUS KÝ; [18] Soldonha (Maréchal).
2. “Khi ra trường Penang (Nhà Chung đạo Thiên Chúa)…”
Hai mươi mốt tuổi (1858), Petrus Ký học xong, rời Penang trở về nước. Năm này mẹ ông qua đời, cũng là năm
thực dân Pháp đem quân xâm chiếm Việt Nam
C. Trích thánh giáo:
“Ngặt
nỗi cơ Trời đã định, buổi nước nhà biến động, trên vua lo, dưới dân sợ, Lão
không lẽ ngồi yên. Còn nghĩ lại mình thì từ nhỏ đã tiêm nhiễm đạo học, chớ
chẳng tập võ binh, phần thì Đại Pháp quốc phú binh cường, còn Nam Triều lại dân
hèn nước kém, thế lấy chi mà thông giao? Bậc nghĩa sĩ Cần Vương ai chẳng liều
mình mặc dầu [= bất kể] sanh tử. Vì vậy mà hoàn cảnh buộc Lão phải tùy theo cơ [tr. 110] tấn thối của đời, ra lo việc binh thơ chuyển
hồi phong tục. Nhân lúc nầy là lúc xáo lộn can qua, mà Lão lại thông hiểu cách
giao thiệp Á Âu đứng trung gian cho Pháp Nam
Đối chiếu tiểu sử Petrus Ký:
“… Lão
lại thông hiểu cách giao thiệp Á Âu đứng trung gian cho Pháp Nam
1. Việc
cấm đạo Thiên Chúa ở quê nhà trở nên gắt gao, Petrus Ký rời Cái Mơn lên Sài Gòn
xin nương náu với Giám Mục Dominique Lefèbre (1844-1864), và được giới thiệu
làm thông ngôn cho đại úy Jean Bernard Jauréguiberry (1815-1887) ngày
20-12-1860.
2. Năm 1862, Petrus Ký ra Huế làm thông ngôn giúp Pháp trong
hòa ước Nhâm Tuất.
3. Năm 1863, triều Nguyễn cử sứ bộ sang Pháp xin chuộc ba
tỉnh miền Đông Nam Kỳ; chánh sứ Phan Thanh Giản (1796-1867) xin cho Petrus Ký đi
theo làm thông ngôn.
4. Năm 1869, sứ bộ Tây Ban Nha tới Huế bàn việc ký thương
ước với triều Nguyễn. Họ xin Petrus Ký đi theo thông ngôn.
D. Trích thánh
giáo:
“Có
nhiều kẻ không hiểu rõ lòng thương dân thương nước của Lão mà lại cho Lão là
bán nước. Than ôi! Ngày nay nhờ có Đại Đạo hoằng khai, Tam Kỳ cứu thế, chư
chúng sanh mới biết chút đại đồng, thì ra cái màu da nước tóc không còn phải
phân chia như trước đặng.
Cái mỹ
ý nguyên lý đại đồng Lão đã rõ thông từ nhỏ, chẳng những là giao thiệp về đường
đời mà ở nơi lý đạo cũng vậy. Tuy bình sanh Lão phải là môn đồ Gia Tô Giáo, mà đạo
Phật, đạo Nho, đạo Lão, đạo Hồi Hồi, Lão không khi nào kích bác chê bai. Lão
chỉ lo cho các tôn giáo chấn hưng đặng nhân dân nhuần gội. Những sách mà Lão đã
san
[định] dịch [thuật] nào văn chương Hán học, nào văn chương Âu
Châu, độ ngoài sáu chục bộ, mà chỉ triết luận chỗ đạo đức đó thôi. Về
chánh trị thì Lão ít quan thiết đến, ý muốn ẩn dật thanh tu, nhưng càng lánh lại càng bắt buộc Lão phải
ép lòng lo việc dân việc nước. Lão chỉ xin lãnh phần giáo hóa mà thôi, Lão nghĩ
rằng có tài phải lụy vì tài, nên tu.” (tr. 110)
Đối chiếu tiểu sử Petrus Ký:
“Về
chánh trị thì Lão ít quan thiết đến (…). Lão chỉ xin lãnh phần giáo hóa mà thôi…”
1. Ngày 08-5-1862 trường Thông
Ngôn (Collège des Interprètes) thành
lập tại Sài Gòn, Petrus Ký vào dạy học.
2. Năm 1866-1868, Petrus Ký dạy
tiếng Pháp ở trường Thông Ngôn (Sài Gòn).
3. Năm 1872, Petrus Ký làm đốc học
[hiệu trưởng] trường ngôn ngữ phương Đông.
4. Ngày 01-01-1874, Petrus Ký làm giáo
sư dạy chữ Việt và chữ Pháp cho người Pháp và người Tây Ban Nha tại trường Hậu Bổ
(Collège des Administrateurs stagiaires),
sau này ông làm đốc học trường ấy.
5. Năm 1886, Petrus Ký từ quan,
rời Huế về Sài Gòn dạy học tại trường Hậu Bổ và trường Thông Ngôn, đồng thời lo
soạn sách.
E. Trích thánh
giáo:
“Tuổi
đã năm mươi [1887] xin
về hưu mà chẳng đặng. Đến khi chết đặng [được] Chí Tôn xét công mà ban
cho là Hậu Sư Chí Thánh. Đời nghĩ ơn mà
bia tặng miếu đường. Dầu cuộc đời có kính phục thì Lão chỉ cần khuyên làm đặng
như Lão, chớ Lão không có muốn khói hương thờ kỉnh mà bại hoại luân thường,
điêu tàn đạo đức. Một khoảng đường ở thế Lão đã đến ghi tên, không phải chỗ
khoe danh mà chính là ở nơi làm gương cho hậu tấn. Vậy nên Lão thọ mạng Ngọc Hoàng giáng cơ nhắc sơ lại và
khuyên đời nên biết đạo Cao Đài là một mối đạo đại đồng thế giới cứu vớt nhơn
sanh kỳ hạ nguơn nầy.” (tr. 110)
Ghi chú:
Đức Khổng Tử được tôn
thờ là vị Chí Thánh Tiên Sư 至聖先師.
Đức Trương Vĩnh Ký được Đức Cao Đài Ngọc Đế
ban cho phẩm vị Hậu Sư Chí Thánh 後師至聖. Điều
này minh chứng trí tuệ uyên bác, công đức tận tụy viết sách dạy người và mở
mang dân trí của Petrus Ký khi còn mang phàm thân nhục thể tại thế gian.
Đức Thượng Đế phong Thánh cho ngài Petrus
Ký, điều này chứng minh lời dạy của Đức Thần
Oai Viễn Trấn Quan Thánh Đế Quân, trong đàn cơ ngày 02-11 Tân Mùi (10-12-1931) :
“Phàm người tu hành mà đặt đặng một bộ kinh sám khuyên chúng làm lành thì
người ấy đặng thành Tiên. Còn người văn chương quân tử mà làm đặng một pho sách
dạy chúng luân thường đạo lý thì người đặng thành Thánh.” ([8])
Petrus Ký
có hiệu là Sĩ Tải, nên còn xưng là Sĩ Tải Trương Vĩnh Ký 士載張永記. Sĩ là học trò, là người tu, có
phẩm hạnh. Tải là chuyên chở, ghi
chép, giúp đỡ…
Trong đạo Cao Đài, Sĩ Tải (Archiviste) là một phẩm chức sắc thuộc Hiệp Thiên Đài, đứng trên
phẩm Luật Sự (Agent judiciaire), dưới
phẩm Truyền Trạng (Greffier).
*
Một điểm độc đáo của đạo Cao Đài là nhờ phương tiện cơ bút,
rất nhiều danh nhân nước Việt đã trở lại trần gian tiếp xúc với hậu thế. Các vị
hoặc là quan võ, quan văn, nhân sĩ… lúc sống không phải là thầy tu, nhưng trọn
đời hết lòng trung thành giúp dân giúp nước, lúc lìa trần trở về trời đều được
phong phẩm vị Thần, Thánh, Tiên… tùy theo công nghiệp và đức độ đã gây dựng nơi
trần gian. Sau đó, các vị lại được lịnh Thiên Đình trở lại trần gian dạy đạo
cho dân Việt qua phương tiện cơ bút Cao Đài. Chẳng hạn: Đoàn Thị
Điểm (quả vị: Giác Minh Thánh Đức), Lê
Văn Duyệt (Đại Tiên), Phan Bội Châu
(quả vị: Quảng Thành Thánh Đức), Phan Châu
Trinh (quả vị: Quảng Hiệp Đạo Nhơn), Phan
Thanh Giản (quả Thánh), Trần Hưng Đạo
(quả Thánh), v.v…
Đây chính là khía cạnh Thần Đạo của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ.
29-6-2013
/ 29-01-2014
Huệ Khải
Câu 1: Nam bang
南邦 – Nước Nam
Câu 2: Phướn (chữ
Hán: phan 幡) – Dải lụa hay vải có bề ngang rất hẹp
so với chiều dài rất dài, được treo buông thòng theo chiều dọc. Đuôi phướn hoặc
cắt nhọn, hoặc có hình đuôi cá, hoặc bằng ngang. Trên lá phướn và viền bên ngoài
thường đính các thẻ nhỏ (lụa hay vải), hoặc viền tua nhiều màu. Trên mỗi mặt lá
phướn thường viết nhiều chữ Hán hay quốc ngữ, xếp thành hàng dọc.
Câu 4: Đạo
Kỳ Tam – Đạo Cao Đài (cũng gọi Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ).
([2]) Bộ
phận thông công Cao Đài Tiên Thiên tiếp nhận quyển thứ nhất, nhan đề Thánh Đức Chuyển Mê, tại Ngọc Vân Đàn
(Phú Thọ, Chợ Lớn) từ đầu tháng 6 Ất Hợi (tháng 7-1935);
rồi tiếp nhận thêm quyển thứ hai, nhan đề Thánh
Đức Chơn Kinh, tại thánh tịnh Ngọc Minh Đài (Vĩnh Hội, Sài Gòn) từ đêm
trung thu Bính Tý (30-9-1935). Quyển thứ ba là Thánh Đức Chơn Truyền nhưng ngoài bìa lại in Thánh Đức Chơn Kinh, trùng với quyển thứ hai.
Câu 1: Buồm loan –
Buồm chánh (đại phàm, main sail) hay
buồm lòng vì nằm giữa thuyền, lớn nhất. Còn lại là buồm mũi và buồm cựu ở đuôi
thuyền.
Câu 2: Nguyên
nhân 原人 – Những người từ cõi trời xuống làm người vì có sứ mạng
giúp đời.
([5]) Căn cứ theo Long Điền (“Những Sách Của Cụ Trương Vĩnh Ký”, tạp chí Tri Tân số 44, ngày 28-4-1944), Trần Bích San cho biết: “Suốt 35 năm, từ khi bắt đầu viết vào năm
1863 lúc 26 tuổi tới khi từ trần năm 1898 Trương Vĩnh Ký để lại 118 tác phẩm
(chưa kể các tác phẩm viết bằng tiếng La Tinh và Y Pha Nho).”
http://www.vietthuc.org/2010/03/16/petrus-ky...
Nhà văn Hồ
Biểu Chánh (Hồ Văn Trung) đắc quả Thánh cũng là một minh chứng khác cho lời dạy
trên đây của Đức Quan Thánh. Xin đọc: Huệ Khải, Hồ Biểu Chánh Xưa Và Nay. Hà Nội: Nxb Tôn Giáo 2014. (Quyển 71-1
trong Chương Trình Chung Tay Ấn Tống Kinh Sách Đại Đạo.)
► Quý đạo hữu gần xa muốn nhận các kinh sách do Chương
Trình Chung Tay Ấn Tống Kinh Sách Đại Đạo xuất bản, được gởi biếu qua bưu điện,
xin vui lòng gởi e-mail về: daidaovanuyen@gmail.com
Và xin quý đạo hữu hoan hỷ trả giúp cước phí cho bưu điện ngay khi nhận được sách biếu.
Và xin quý đạo hữu hoan hỷ trả giúp cước phí cho bưu điện ngay khi nhận được sách biếu.
Ban Ấn Tống trân trọng cảm ơn quý đạo hữu.
