CON CHIÊN LẠC
Buổi chiều cuối tuần, cầm tờ tuần báo Công Giáo và Dân Tộc số 1761 mới phát
hành, vừa ra khỏi tòa soạn một đỗi, tôi tình cờ gặp mấy người bạn đang ngồi
uống nước ở quán cóc ven đường. Thế là ơi ới gọi vào. Rồi tờ báo được chuyền
tay nhau, ai cũng ngắm nghía cái bìa. Thế là có chủ đề trao đổi. Và đây là
chuyện tôi nghe:
Một anh khen bìa đẹp. Anh thích cách thể
hiện Chúa như thế, vì anh nhìn thấy ở đây hình ảnh Chúa thật mộc mạc, thật gần
gũi con người, không giống như nhiều tranh khác diễn tả Chúa là một Đấng siêu
phàm.
Anh thứ hai tán thành, nói thêm rằng rất ưng
cách họa sĩ vẽ Chúa vác con chiên trên vai. Hình ảnh này nhắc anh nhớ tới dụ
ngôn về con chiên lạc được chép trong Phúc
Âm, ở Matthêu và ở cả Luca. Theo anh, quả thật đây chính là tranh
minh họa đoạn Luca (15:4-5). Rồi anh đọc luôn một mạch: “Người nào trong các ông có một trăm con
chiên mà bị mất một con, lại không để chín mươi chín con kia ngoài đồng hoang,
để đi tìm cho kỳ được con chiên bị mất? Tìm được rồi, người ấy mừng rỡ vác lên
vai.”
Anh thứ nhất, người “có công” khơi mào chủ
đề trao đổi liền nói xen vào. Theo anh, dụ ngôn mà anh thứ hai vừa đọc vanh
vách không hề nói tới chiên đen hay chiên trắng, cớ sao họa sĩ chọn con chiên
đen. Phải chăng để cho “nổi”, nghĩa là tương phản hẳn với màu áo Chúa đang mặc.
Là thầy dạy tiếng Anh, anh thứ ba ngẫm nghĩ
một lúc rồi thủng thỉnh góp lời. Theo anh, óc sáng tạo của họa sĩ này thật
tuyệt vời. Ông ta đã “nhân đôi” ý nghĩa dụ ngôn của Chúa.
Mọi người lặng thinh, có vẻ phân vân.
Hiểu ý, anh thầy giáo bèn “tới” luôn. Trong
một bầy cừu trắng tình cờ có một con lẻ loi sanh ra mang bộ lông đen vì cái mà
di truyền học gọi là tính lặn (recessive
trait). Khi làm len thì lông cừu đen không thể nhuộm màu được như lông cừu
trắng, do đó lông cừu đen bị chê vì không có giá trị thương mại. Người Anh thế
kỷ 18, 19 xem cừu đen như một dấu hiệu của quỷ sứ. Về sau, trong tiếng Anh, cừu
đen (black sheep) là thành ngữ (idiom) diễn tả một phần tử bị cộng đồng,
phe nhóm, tập thể, gia đình… cho ra rìa, bị phân biệt đối xử. Như vậy, họa sĩ
tài hoa này không chỉ đơn thuần vẽ con chiên đi lạc; hơn thế nữa, ông hàm ngụ
rằng nó còn là con chiên hẩm hiu vì bị bầy đàn lạnh nhạt, hắt hủi, tẩy chay, o
xịt...
14-6-2010
Huệ Khải
CGvDT số 1762,
ngày 18-6-2010
Nhịp Cầu Tương Tri. Hà Nội: Nxb Tôn Giáo, 2013, tr. 51-52.
