THUYỀN TRỐNG
Đây là chuyện tôi nghe:
Một sớm nọ, đạo sư đưa vài môn đệ rời đạo viện đi thăm sư huynh ngài già
yếu, đang an dưỡng ở nơi hẻo lánh. Đường xa, không tiện xe cộ, tất nhiên đành
cuốc bộ. Đã thế, lại còn phải đón thuyền xuôi dòng một con sông rộng. Mấy thầy
trò lên được chuyến đò dọc, trên thuyền đã sẵn có vài lữ khách. Kẻ đạo với
người đời cùng chia nhau khoang thuyền chật hẹp.
Tiếp tục xuôi dòng một lúc thì từ xa có chiếc thuyền khác đang phăm phăm
hướng mũi tới con thuyền mấy thầy trò đang đi. Không khéo va phải nhau ắt lật
thuyền, chết chìm cả đám. Lái thuyền bèn to giọng hét toáng lên, quát bảo kẻ
bất cẩn cầm lái chiếc thuyền kia. Tánh người lỗ mãng, y vừa nạt nộ vừa nặng lời
mắng chửi đồng nghiệp. Kẻ kia chẳng vừa, hai bên hăng máu đấu khẩu om sòm cả
khúc sông. May mà không xảy ra rủi ro, hai con thuyền lách khỏi nhau an toàn,
rồi đường ai nấy đi.
Đến chỗ khúc sông uốn quanh, nước chảy mạnh, con thuyền của họ bị một
chiếc thuyền nhỏ chạm nhẹ. Là thuyền trống, trong khoang hờ hững gác một mái chèo.
Sợi dây buộc thuyền buông thõng, ngâm mình dưới làn nước. Ắt hẳn người chủ sơ
ý, thuyền tuột dây, lìa bờ trôi dạt theo con nước. Lái thuyền chỉ lẳng lặng cầm
cây sào dài, lựa thế rồi đẩy mạnh cho con thuyền vô chủ dạt xa ra.
Cuối cùng, thuyền họ cập bến. Mấy thầy trò khoan khoái bước lên bờ, tìm
một gốc cây khoảng khoát, sạch sẽ ngồi nghỉ. Trong khi chuẩn bị ăn trưa với
nhau, đạo sư hỏi:
- Lúc đầu, chưa va chạm mà lái thuyền đã làm dữ làm dằn. Lúc sau, tuy có
va chạm mà y hiền khô. Sao khác nhau đến thế, hở các con?
Câu hỏi quá dễ. Chẳng bù những lúc thầy đưa ra công án hóc hiểm. Một đệ
tử chộp liền cơ hội, mau mắn giành trả lời:
- Thưa thầy, con nghĩ tại thuyền trống. Y còn biết chửi ai mắng ai được
nữa!
Đạo sư gật đầu:
- Phải đó các con. Sư bá các con thuở trung niên được sư tổ các con phó
thác trọng trách làm trưởng tràng, thật ra là phụ tá sư tổ trong một số mặt đào
tạo của đạo viện. Bấy giờ thầy may mắn được gần gũi bên người để tập tành học
việc. Thói đời, lắm kẻ vào cửa đạo mà chẳng chịu khép mình tu đức lập hạnh. Họ
hay tìm những cớ vặt vãnh để bới móc chỉ trích, nặng nhẹ xiểm gièm sư bá các
con, chỉ vì dục vọng muốn giành giật vị trí của người. Mỗi khi bị đồng môn,
đồng đạo đối xử tệ như thế, sư bá các con cứ một mực làm thinh chịu đựng cho qua.
Trước hạnh nhẫn nhục đó, thầy bái phục nhưng đôi lúc không khỏi bất bình giùm
cho người. Thấy thế, có lần sư bá gặp riêng thầy, khuyên nhủ: “Không thể chuyện
gì mình cũng ăn miếng trả miếng. Hiền đệ sau này sẽ thọ mệnh thầy chúng ta
trông coi đạo viện này. Ở vị trí ấy, hiền đệ nên biết làm chiếc thuyền trống.”
16-01-2013
HUỆ
KHẢI
CGvDT số 1891, ngày
18-01-2013