VÔ QUY
Đây là chuyện tôi nghe:
Một hôm đạo sư bất ngờ đến dự buổi giảng chữ Nho của trưởng tràng. Cuối buổi học, trưởng tràng mời thầy
để lời phủ dụ các môn đệ. Đạo sư nói:
- Thầy cảm ơn trưởng tràng thay thầy kèm các em học chữ Nho rất tận tụy.
Các con đừng phụ lòng sư huynh, phải cố gắng không ngừng. Lúc nãy, thầy nghe
trưởng tràng giảng câu thơ Quy ngọa cố
sơn thu của nhà sư Giả Đảo ([1]) rất
hay, thú vị lắm! Quy là về, trở về; các con ai cũng biết
rõ. Nhân dịp này thầy muốn giảng thêm hai chữ vô quy 無歸 là không
về.
Đưa mắt nhìn qua cả lớp một lượt, đạo sư nói tiếp:
- Chuyện như vầy: Xưa có thiền sư Ngu Đạo 愚道 là thầy
của Nhật Hoàng. Tính ngài xuề xòa giản dị, hay đi vào thôn xóm bình dân mà
chẳng ai biết đấy là quốc sư cao trọng đương triều. Một hôm, dọc đường mắc mưa
ướt nhem làm đôi dép rơm rã nát, ngài ghé một nhà trong làng hỏi mua đôi khác. Chị
chủ nhà tử tế biếu dép, rồi cầm ngài nán lại đợi khô ráo hẵng đi.
Đêm ấy tụng kinh trước bàn thờ gia tiên của họ, thấy mấy mẹ con ủ rũ,
ngài hỏi nguồn cơn thì biết anh chồng là kẻ nát rượu, bê tha. Ngài bèn đưa chị
chủ nhà ít tiền, bảo mua rượu ngon và thức nhắm mang về để ngài cải hóa ông
chồng. Thế rồi mấy mẹ con họ đi ngủ, ngài ngồi thiền trước bàn thờ gia tiên,
bên cạnh mâm rượu.
Khuya lơ anh chồng chân nam đá chân chiêu trở về. Ngài nói vắn tắt lý do
mắc mưa xin tá túc, và mời y thưởng thức món quà của ngài. Con sâu rượu chả
thèm chất vấn cho phí hơi, y sà ngay vào mâm rượu rồi say mèm, lăn quay ra ngủ
khò.
Sáng hôm sau tỉnh dậy, thấy sư vẫn trang nghiêm tọa thiền bên cạnh, y hỏi
ngài là ai. Khi biết là quốc sư Ngu Đạo, y xấu hổ, rối rít xin lỗi. Ngài khuyên
y bỏ rượu, lo gầy dựng gia đình. Y hối hận, xin quảy giúp túi hành trang tiễn
ngài lên đường, gọi là tạ ơn dạy dỗ.
Đi được ba dặm, sư bảo y quay về. Y xin đi thêm năm dặm. Hết năm dặm,
ngài nhắc quay về, y xin đi thêm mười dặm. Hết mười dặm, ngài lại nhắc thì y
dõng dạc nói: “Con theo thầy tới hết đời con!” Về sau người ấy trở thành thiền
sư, pháp hiệu Vô Quy, nghĩa là không
trở lại.
Đạo sư dừng lại, như muốn cả lớp kịp suy gẫm câu chuyện. Rồi ngài tiếp
tục:
- Chúng ta hàng ngày có nghi thức quy y Tam Bảo. Thầy trò chúng ta niệm: Quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng. Mấy
người bạn của thầy bên đạo Cao Đài niệm: Nam mô Phật, nam mô Pháp, nam mô Tăng. Nam
Quy là trở về. Y là nương theo, dựa theo. Chúng ta xin
trở về nương theo Phật, theo Pháp, theo Tăng. Phật vô hình, ai thấy được? Pháp
trừu tượng, ai sờ được? Vậy thì biết chỗ nào cụ thể để nương theo mà trở về?
Chỉ có Tăng là con người bằng xương bằng thịt thì thấy được, sờ được. Vậy nương
theo Tăng để tới Pháp, tới Phật.
Ngày xưa Đức Lão Tử viết Đạo
Đức Kinh năm ngàn chữ chia làm hai quyển: quyển thượng mở đầu với chữ Đạo, quyển
hạ chữ Đức. Đạo vô hình đâu ai thấy. Nhưng Thánh Nhân có Đức, cảm hóa chúng
sanh. Qua Đức của Thánh Nhân người ta thấy được Đạo. Đạo là Pháp, là Phật. Thánh
Nhân là Tăng.
Sư Ngu Đạo là Tăng. Đạo đức của ngài có thần lực cảm hóa kẻ
nát rượu dễ dàng. Qua ngài mà kẻ hối lỗi nọ tới được Pháp, tới được Phật rồi trở
thành thiền sư Vô Quy. Nếu Ngu Đạo tu hành giả dối thì muôn kiếp cũng không xuất
hiện thiền sư Vô Quy, và gã làm chồng bê tha kia lập tức quay trở về với hũ
rượu rồi trầm luân đọa lạc muôn đời.
Cũng thế, nếu thầy trò ta tu hành giả dối, chúng sanh đâu thể
nào nương theo ta mà tới Pháp, tới Phật. Cho nên mỗi khi niệm Quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng thầy
trò ta đều phải nhớ khép mình vào giới luật cho xứng đáng là những vị Tăng đạo
đức mới mong đủ sức giúp chúng sanh trở về với Pháp, với Phật.
Các Thánh tông đồ của Chúa cũng là Tăng. Giảng đạo trên núi, Chúa dạy các
ngài: “Chính anh em là ánh sáng cho trần
gian.” ([2]) Nhưng nếu các tông đồ
không sáng lòa cái đức của mình thì đâu có thể soi đường dẫn lối được cho ai
trở về với Chúa, về với Đạo, phải không các con?
16-4-2013
HUỆ
KHẢI
CGvDT số 1893, ngày 19-4-2013
([1]) Giả Đảo 賈島 (779-843): Nhà sư, nhà thơ đời Đường, nổi tiếng
vì tánh gọt giũa chữ nghĩa chi li (thôi
xao 推敲). Bài thơ trưởng tràng dạy các sư đệ như sau:
Nhị
cú tam niên đắc
Nhất
ngâm song lệ lưu
Tri
âm như bất thưởng
Quy ngọa cố sơn thu.
二句三年得
一吟雙 淚流
知音如不賞
歸卧故山秋.
Huệ
Khải dịch:
Ba năm làm được hai câu
Một lần ngâm để rơi châu đôi hàng
Tri âm như chẳng hiểu chàng
Quay về núi cũ nằm tràn với thu.
