13. ĐỨC KHỔNG NÓI ĐÙA / Nẻo Về Tâm Linh

ĐỨC KHỔNG NÓI ĐÙA

Nối tiếp bài trước (Đức Khổng Cũng Cười ?), bài này xác định rằng Đức Khổng có óc hài hước, biết bông đùa thân mật với học trò.

Chí ít, Luận Ngữ chép ba chuyện về óc hài hước của Đức Vạn Thế Sư Biểu.

1. Hài hước với Tử Cống

Tử Cống kém thầy chừng ba mươi mốt tuổi. Ông thường qua lại buôn bán giữa hai nước Tào và Lỗ, rất giàu. Có lẽ vì là người quen mua bán nên một hôm Tử Cống hỏi:

- Có viên ngọc đẹp ở đây, nên cất vào hộp, hay chờ gặp lái buôn tốt mà bán?

Đức Khổng đáp:

- Bán đi, bán đi! Ta đang đợi thương nhân cho giá đây!

Chuyện trên chép trong Luận Ngữ (9:13).

Ngọc đẹp ám chỉ người tài đức (nhà Nho gọi là hiền giả). Tử Cống ngụ ý rằng người hiền tài nên ở ẩn hay chờ minh quân biết dùng mình.

Hiểu ý, Đức Khổng hài hước tự ví Ngài như viên ngọc quý, đang chờ ai trả cao giá (biết trọng dụng xứng đáng).

2. Đùa với Tử Du:

Ngôn Yển tự là Tử Du, người nước Ngô; có sách bảo ông kém thầy bốn mươi lăm tuổi. Luận Ngữ (17:4) chép rằng khi Tử Du đang làm trưởng ấp của ấp Vũ Thành thì Đức Khổng cùng nhóm học trò ghé thăm. Nghe trong ấp có tiếng đàn hát, Đức Khổng mỉm cười nói:

- Giết gà cần chi dao mổ trâu.

Ngài ngụ ý rằng Tử Du không cần ứng dụng lễ nhạc ở một ấp nhỏ. Nghe vậy, Tử Du nói:

- Trước đây thầy dạy rằng quân tử học lễ nhạc thì yêu người, tiểu nhân học lễ nhạc thì dễ sai khiến.

Đức Khổng quay sang bảo môn đệ:

- Tử Du nói đúng đó các trò. Vừa rồi thầy chỉ nói đùa thôi.

3. Đùa với Tử Lộ

Tử Lộ (542-480 trước Công Nguyên) kém thầy chín tuổi. Ông chí hiếu, nhà nghèo, chỉ ăn rau, thường phải đội gạo vượt đường xa hơn trăm dặm đem về nuôi cha mẹ.

Luận Ngữ cho biết con người Tử Lộ như sau:

- Tính tình hào sảng (5:26).

- Cương trực (12:12).

- Quả cảm (6:8).

- Thô lậu (11:18).

- Hơi lỗ mãng (13:3).

- Hiếu dũng (5:7).

- Không xem trọng học chữ, nên không thích đọc sách (11:25).

- Đức Khổng rầy rà, nhắc nhở ông phải ham học (17:8).

Khi Đức Khổng rời nước Vệ trở về nước Lỗ, riêng Tử Lộ và Cao Sài được mời ở lại làm quan nước Vệ. Biết tánh học trò, Đức Khổng thở dài:

- Tử Lộ và Cao Sài cùng làm quan ở Vệ, mai kia có loạn, Cao Sài có thể bình an nhưng Tử Lộ e khó giữ mạng sống.

Quả nhiên, năm 480 nước Vệ có nội loạn, Tử Lộ bị giết. Cao Sài thoát chết, chạy về báo tin dữ cho thầy.

Dông dài về con người của Tử Lộ như thế để hiểu câu nói Đức Khổng trêu ông, như chép trong Luận Ngữ (5:7).

Hôm ấy Đức Khổng bảo học trò:

- Nếu đạo thầy không thi hành được, thầy sẽ thả bè trôi ra biển. Kẻ theo thầy có lẽ là Tử Lộ chăng?

Nghe thế, Tử Lộ tỏ vẻ hớn hở. Thấy vậy, Đức Khổng nói tiếp:

- Tử Lộ dũng cảm hơn thầy nhiều. Thầy chẳng biết làm gì với anh ấy.

Tất cả môn sinh đều cười rộ lên. Có lẽ khi ấy nét mặt Tử Lộ buồn cười lắm.

08-01-2013

HUỆ KHẢI

► Quý đạo hữu gần xa muốn nhận các kinh sách do Chương Trình Chung Tay Ấn Tống Kinh Sách Đại Đạo xuất bản, được gởi biếu qua bưu điện, xin vui lòng gởi e-mail về: daidaovanuyen@gmail.com
Và xin quý đạo hữu hoan hỷ trả giúp cước phí cho bưu điện ngay khi nhận được sách biếu.

Ban Ấn Tống trân trọng cảm ơn quý đạo hữu.