SAO KHÔNG LÀ BÂY GIỜ?
Trong tiếng Anh, thành ngữ Pyrrhic victory (chiến thắng của Pyrrhus)
có nghĩa là một thắng lợi đánh đổi bằng một tổn thất rất lớn. Nói khác đi, nếu
đem cả thắng lợi và tổn thất đặt lên bàn cân thì thắng lợi đó hầu như bị triệt
tiêu, trở thành vô nghĩa.
Chẳng hạn, ai đó muốn đeo đuổi một vụ kiện
lớn, và họ được người am hiểu luật pháp can gián: “Vụ này sẽ dây dưa rất mất
thời gian và rất tốn kém tiền bạc. Vì vậy, nếu may ra thắng kiện, chẳng qua cũng
chỉ là chiến thắng của Pyrrhus!”
Pyrrhus (hay Pyrrhos) sinh khoảng năm 318
và mất năm 272 trước Công Nguyên, là một trong những địch thủ dữ dằn nhất của
quân La Mã. Năm 279 trước Công Nguyên, lúc đang làm vua xứ Epirus (nằm ở Đông
Nam châu Âu, giữa Hy Lạp và Albania), Pyrrhus đánh một trận long trời lở đất
với quân La Mã do Publius Decius Mus chỉ huy. Đó là trận đánh thành Asculum ở miền
Apulia (phần đất phía Nam Epirus
Vua Pyrrhus có một bạn thân là Cyneas, và
đây là chuyện tôi nghe:
Một hôm Cyneas vào triều gặp vua Pyrrhus
và hỏi:
- Tâu Đức Vua, nếu đánh bại La Mã, kế tiếp
ngài sẽ làm gì?
Pyrrhus đáp:
- Sicily
- Và sau Sicily
- Qua Bắc Phi chiếm thêm xứ Carthage
- Tâu Đức Vua, thế rồi sau Carthage
- Ta sẽ định đoạt số phận Hy Lạp.
- Và sau tất cả những chiến thắng vẻ vang
ấy, tâu Đức Vua, cuối cùng ngài sẽ làm gì?
Pyrrhus cười lớn:
- Bấy giờ ta sẽ xả hơi và tận hưởng thanh
nhàn.
Cyneas kính cẩn nói:
- Tâu Đức Vua, vậy sao ngài không hưởng
nhàn ngay lúc này? Sao không là bây giờ?
Chuyện kể trên phần nào có hơi hướm giống như
chuyện thứ hai dưới đây:
Một giáo sư lừng lẫy của Viện Đại Học
Harvard danh giá, rất giỏi dạy nghề kinh doanh, đang nghỉ mát ở một bờ biển nổi
tiếng. Chiều chiều dạo chơi trên bãi cát đẹp, ông đều thấy một người đàn ông
nằm phè ra hưởng thụ thiên nhiên hữu tình. Một hôm lân la đến làm quen, giáo sư
hỏi:
- Có lẽ ông cũng là du khách?
- Không, tôi sống ở đây lâu năm rồi.
- Ồ!... Chiều nào tôi cũng gặp ông nằm thư
giãn ở đây, trông rất thoải mái và điệu nghệ. Xin lỗi, nếu tôi đoán không lầm
thì ông thuộc hàng đại gia ở địa phương này.
Người kia cười ngất:
- Đại gia tiểu gia gì đâu! Tôi chỉ là thợ
câu. Mỗi ngày kiếm đủ ăn ba bữa, xong xuôi ra đây nằm chơi cho sướng.
- Thế à! Tôi có thể bày cho ông cách làm
giàu. Ông sẽ lập nhà máy thủy hải sản…
- Rồi sao nữa?
- Công ty ông sẽ phát triển thành công ty
đa quốc gia. Ông là đại tỷ phú, thường xuyên đáp máy bay thượng hạng đi khắp
thế giới để coi sóc việc kinh doanh...
- Rồi sao nữa?
- Ông sẽ giàu tới mức không còn muốn kiếm
tiền nữa. Khi ấy, ông sẽ nghỉ ngơi và mặc tình hưởng thụ thỏa thích những bãi
biển đẹp mê hồn như thế này.
- Ủa! Chớ ông không thấy tôi đang tận
hưởng nó à? Cần gì phải mệt trí nhọc xác thêm mấy chục năm như ông bày vẽ!
04-3-2013
HUỆ KHẢI
