10. Để bảo vệ môi trường
Đạo đức và
lợi nhuận thường khó song hành trong kinh doanh. Giới sản xuất thường đặt mục
tiêu lợi nhuận lên trên hết. Ít có doanh nhân chịu thiệt thòi để tự điều chỉnh
quyền lợi vật chất của công ty sao cho phù hợp với yêu cầu bảo vệ môi trường.
Chạy theo thị hiếu khách hàng để tăng doanh số là việc dễ dàng. Thuyết phục
khách hàng thay đổi thị hiếu để đảm bảo sức khỏe bản thân và bảo vệ môi trường
tốt hơn luôn luôn là việc khó, vì thường phải đối đầu với lỗ vốn, sự tẩy chay
của người tiêu dùng. Nhưng trên thương trường vẫn có những người biết đặt đạo
đức kinh doanh lên trên lợi ích tài chánh, và kiên trì với lý tưởng này cho tới
khi xã hội công nhận rằng doanh nhân ấy đã làm đúng. Đây là trường hợp của vợ
chồng Tom Chappell.
Năm 1968
dọn đến thành phố Kennebunk (bang Maine, nước Mỹ), hai năm sau vợ chồng Tom
Chappell lập công ty Tom’s of Maine sản xuất các loại hàng dùng cho người lớn và
trẻ em như mỹ phẩm khử mùi, xà bông cạo râu, xà bông tắm, kem đánh răng, dầu
gội đầu, dầu xoa bóp cơ, nước súc miệng, thuốc ngủ, xi-rô ho, v.v… Chappell chủ
trương trở về với thiên nhiên, dùng cây cỏ thay thế các chất vô cơ, vừa chăm
sóc sức khỏe con người hợp tự nhiên, vừa bảo vệ môi trường. Bởi thế, tên mỗi
sản phẩm đều gắn liền chữ “natural”
(hợp tự nhiên); website của công ty (http://www.tomsofmaine.com)
cho thấy logo công ty nổi bật trên nền trái dâu chín đỏ hay lá bạc hà xanh
tươi, kèm theo hai chữ “natural care”
(chăm sóc hợp tự nhiên).
Cuối năm
1992 công ty Tom’s of Maine thành công rực rỡ
vì mở được thị trường mới khắp bờ biển phía Tây, từ thành phố Seattle
tới San Diego
Sản phẩm
khử mùi Honeysuckle (cây kim ngân) của công ty sẵn chứa tinh chất lá ngò (coriander), Chappell cho thêm địa y (lichen), tin rằng sẽ khử mùi mạnh gấp
hai, vì địa y và rau ngò đều kháng khuẩn. Đem dùng tại một số gia đình thí
điểm, ý kiến phản hồi là tốt; Chappell liền tung sản phẩm đợt một ra thị
trường.
Sau hai
tháng, khách hàng bắt đầu khiếu nại. Thêm vài tuần nữa thì số người khiếu nại
tăng đến chóng mặt. Điện thoại liên tiếp gọi về công ty phàn nàn tác dụng khử
mùi chẳng bền được nửa ngày. Chappell cho điều tra gấp thì biết phân nửa khách
hàng hài lòng, phân nửa còn lại bất mãn. Chappell chỉ thị cho phòng thí nghiệm
tăng thêm thành phần địa y và lá ngò để tăng cường khả năng khử mùi, vậy là sản
phẩm đợt hai ra đời.
Trong lúc
đó, tình hình kinh doanh càng lúc càng thảm hại. Chappell phải chọn lựa: hoặc
chạy theo thị hiếu khách hàng, trở lại dùng lại propylene glycol; hoặc tiếp tục định hướng cho người tiêu dùng quen
với glycerin có gốc thực vật.
Chappell gởi mẫu hàng đợt hai đến hai trăm khách tiêu dùng từng đả kích công ty
dữ dội nhất. Lần này họ đều hài lòng.
Bộ phận
tiếp thị và kinh doanh đề nghị thu hồi toàn bộ số hàng đợt một. Việc này làm
tốn thêm bốn trăm ngàn Mỹ kim. Kế hoạch sinh lãi và chương trình phúc lợi trong
năm sẽ sụp đổ. Tệ hơn nữa, cổ đông và các bên có quan hệ tài chánh với công ty
sẽ than oán. Làm sao Chappell có thể trung thành với lý tưởng đạo đức kinh
doanh nhưng vẫn dung hòa mục đích kiếm lãi của cổ đông, đảm bảo lợi ích tài
chánh của mọi thành viên công ty? Các viên quản lý của Chappell đồng ý kềm mức
tăng trưởng của công ty chậm lại, cắt giảm các khoản đầu tư mở rộng thị trường;
nhờ vậy, cứu vãn được bảy mươi phần trăm lợi nhuận so với kế hoạch.
Kế tiếp,
phải làm gì với số hàng thu hồi? Đem đổ ra bãi rác sẽ làm ô nhiễm môi trường
nghiêm trọng. Họ may mắn tìm được giải pháp vẹn toàn: Một tổ chức của chánh phủ
xin nhận hết số hàng ấy để dùng trong chương trình hướng dẫn người vô gia cư
giữ gìn vệ sinh cá nhân.
Cuối cùng,
Chappell nhớ rằng hơn hai ngàn khách hàng thân thiết đã thất vọng. Ông gởi thư
đến từng người đã khiếu nại để giải thích tỉ mỉ sự tình, chân thành xin lỗi, và
tặng mỗi người một sản phẩm đợt hai. Sau đó, chín mươi tám phần trăm thư phản
hồi cho biết họ thích loại khử mùi mới và cảm ơn Chappell quan tâm chăm sóc họ
khi làm ra sản phẩm an toàn, hiệu quả, chất lượng cao và bảo vệ được môi
trường.
Được xã
hội thừa nhận là một tấm gương đạo đức kinh doanh, từ năm 1992 trở đi vợ chồng
Chappell và công ty Tom’s of Maine lần lượt nhận lãnh nhiều danh hiệu, giải
thưởng uy tín dành cho doanh nhân xuất sắc, trong đó có những giải thưởng dành
cho doanh nhân biết bảo vệ môi trường, chăm sóc người tiêu dùng.
30-4-2005
Huệ Khải
