LỜI HỨA
NĂM XƯA
Người ta bảo nhà nghèo mới biết con thảo... Lẽ ra cũng phải nói nhà nghèo mới biết lòng cha. Có những ham thích rất bình thường, rẻ tiền mà trẻ con nào cũng khao khát; thế nhưng để cho con được vui vẻ, mãn nguyện điều ấy thì người cha nghèo phải âm thầm hy sinh cả cái nhu cầu rất chính đáng của mình.
Những chai nước ngọt mười xu cho
con và những bữa ăn trưa đạm bạc của cha. Khi đứa con tình cờ khám phá ra mối liên hệ bí mật ấy thì cũng là lúc
trong đầu óc non nớt đã sớm hình
thành một lời hứa mà người con sẽ lặng lẽ giữ kín cho mình suốt hơn hai mươi năm dài, chờ một cơ hội tốt nhất để dành cho
cha một lời tạ ơn ý
nghĩa nhất. Đây là
chuyện lòng của BRIAN KEEFE.
*
Mỗi lần đi qua một trạm cứu hỏa, những cỗ
xe chữa cháy đỏ chói với lớp crôm sáng loáng, mùi của những vòi nước hong khô
và những sàn nhà mới đánh bóng, những đôi ủng cao su quá khổ và những chiếc nón
đồng, ngần ấy thứ lại đưa tôi trở về thời thơ ấu, trở về với cái trạm cứu hỏa
mà bố tôi đã làm tổ trưởng bảo trì ở đấy suốt ba mươi lăm năm.
Một ngày nọ bố để cho tôi và anh tôi tuột
trên chiếc cột đồng sáng choang của lính cứu hỏa (chiếc cột mà khi nghe lịnh báo cháy, lính cứu hỏa ôm thân cột tuột xuống
cho lẹ, thay vì dùng cầu thang). Trong một góc trạm là tấm ván trượt (creeper) dùng để trườn vào gầm xe tải
những khi sửa chữa. Bố bảo “nắm chặt nhé” và quay tôi vòng vòng cho tới khi tôi
chóng mặt chóng mũi.
Bên cạnh tấm ván trượt là cái máy tự động
cũ kỹ bán Coca-Cola với giá mười xu một chai. Những lần tới chơi trạm cứu hỏa,
bao giờ việc quan trọng nhất của chúng tôi cũng là đi tới chỗ đặt máy bán nước
ngọt.
Năm mười tuổi, tôi dẫn hai đứa bạn tới
trạm cứu hỏa để khoe bố. Tôi xin bố cho mỗi đứa một chai nước ngọt trước khi
chúng tôi về nhà ăn cơm trưa.
Tôi chỉ nhận ra chút do dự gợn trong
giọng bố. Nhưng bố lại bảo “được thôi” và cho chúng tôi mỗi đứa mười xu. Chúng
tôi chạy ù tới cái máy bán nước ngọt để xem ở mặt trong nút chai của ai có ngôi
sao (cách khuyến mãi của hãng nước ngọt).
Ôi một ngày may mắn! Nút của tôi có một
ngôi sao. Tôi chỉ còn thiếu hai nút chai có ngôi sao nữa là có thể gởi xin lãnh
thưởng.
Cả lũ chúng tôi cám ơn bố rồi về nhà ăn
cơm trưa và đi bơi.
Khi từ hồ trở về, tôi nghe bố mẹ trò
chuyện. Mẹ có vẻ giận bố, và rồi tôi nghe nhắc tới tên mình: “Lẽ ra anh nên nói
rằng không có tiền mua nước ngọt. Brian lẽ ra phải hiểu. Chúng mình đâu có thừa
tiền và anh cần phải ăn trưa.”
Trước khi có thể bị bố mẹ phát hiện việc
nghe lóm, tôi vội leo cầu thang về căn phòng nơi năm anh em tôi ở chung.
Khi dốc túi, chực đặt cái nút chai mới có
vào cùng chỗ với bảy nút chai khác, tôi chợt nhận ra bố đã hy sinh nhiều biết
bao để tôi có được nó. Tối hôm ấy tôi nhủ lòng: Một ngày kia tôi sẽ nói với bố
rằng tôi biết lòng hy sinh của bố trong buổi chiều ấy và trong rất nhiều ngày
khác, và tôi sẽ không bao giờ quên được chuyện này.
Trong hơn hai mươi năm kế tiếp, bố làm ba
nghề khác nhau để cưu mang chín người chúng tôi, cách sống đó đã vắt kiệt bố.
Bố bốn lần bị bịnh tim tấn công, để rồi cuối cùng phải dùng đến máy trợ tim (pacemaker).
Một buổi chiều kia chiếc xe màu xanh cũ
kỹ của bố hỏng máy. (Nó là chiếc station wagon, cũng gọi estate car, nhiều chỗ ngồi, có chỗ rộng
để chứa hành lý phía sau các hàng ghế, có cửa mở phía đuôi xe để dễ chất hành
lý, nên tiện chở trọn một gia đình với đủ thứ lỉnh kỉnh.) Bố bảo tôi tới chỗ làm rước bố đi khám bệnh. Khi dừng xe
trước trạm cứu hỏa, tôi bắt gặp bố cùng những lính cứu hỏa khác tụ tập ngoài
sân, vây quanh chiếc xe pickup mới cáu. (Nó là loại xe
tải nhỏ, thành xe thấp, thùng xe không có mui.) Khi tôi ngắm nghía
chiếc xe, bố bảo: “Có ngày bố sẽ sắm một chiếc như vậy đó.”
Hai bố con cùng cười rộ lên. Đấy luôn là
ước mơ của bố, và bao giờ nó cũng có vẻ xa xôi diệu vợi. Tôi đang làm ăn khấm
khá, cũng như tất cả các anh tôi. Chúng tôi đã đề nghị mua tặng bố một chiếc
xe, nhưng bố từ khước, bảo: “Nếu bố không mua lấy thì bố cảm thấy nó không phải
là của mình.”
Khi khám bệnh xong và bước ra khỏi phòng
mạch, trông bố xanh xao bệnh hoạn.
Bố chỉ nói: “Ta đi thôi.”
Bố con tôi cùng yên lặng. Tôi đánh xe một
vòng cho xa để quay lại trạm cứu hỏa. Hai bố con đi ngang qua ngôi nhà cũ, sân
bóng, hồ nước rồi tiệm chạp phô ở góc phố, và bố bắt đầu nói về những kỷ niệm
mà mỗi nơi mỗi chốn đã gợi nhớ lại. Đó là lúc tôi biết bố sắp đi xa.
Bố nhìn tôi và gật đầu. Tôi hiểu. Hai bố
con dừng xe ở một tiệm kem và lần đầu tiên sau mười lăm năm mới cùng ăn một cây
cà rem. Hôm ấy hai bố con thực sự đã chuyện trò với nhau. Bố bảo bố rất hãnh
diện vì đàn con và bố không sợ chết. Bố chỉ sợ phải xa mẹ. Chưa hề có người nào
lại yêu vợ hơn bố tôi.
Bố bắt tôi hứa không nói cho ai biết bố
đang đến gần cái chết. Tôi đồng ý và biết rằng đó là một bí mật rất khó lòng
giữ kín.
Dạo ấy vợ chồng tôi đang tìm mua một
chiếc xe. Tôi hỏi xem bố có bằng lòng đi với tôi để coi cái xe tôi muốn đổi bù
không.
Bố con tôi bước vào phòng trưng bày, Khi
bắt đầu nói chuyện với người bán xe, tôi bắt gặp bố đang nhìn chiếc xe pickup
nâu, chiếc xe đẹp nhất mà tôi được thấy. Bàn tay bố vuốt ve thân xe tựa như một
nhà điêu khắc đang rà soát lại tác phẩm của mình.
Tôi đề nghị lấy cái xe nâu ấy ra chạy
thử. Hai bố con cho xe lăn bánh vào xa lộ, bố ngồi sau tay lái. Được mười phút,
bố bảo cái xe chạy mới ngon làm sao.
Khi quành lại, bố con tôi đem chạy thử
chiếc xe nhỏ hơn, màu xanh. Hai bố con quay về cửa hàng và kết thúc mọi việc
với người bán xe.
Vài đêm sau, tôi hỏi bố có muốn đi nhận
xe với tôi không. Tôi nghĩ bố đồng ý nhanh như thế chỉ để nhìn lại lần cuối
“cái xe nâu của bố” theo cách bố gọi nó.
Khi bố con tôi cho xe vào sân cửa hàng,
thấy chiếc xe nhỏ màu xanh của tôi dán tấm giấy “Đã bán”. Cạnh đó là chiếc
pickup nâu, sạch bóng, cũng gắn trên kính tấm giấy to tướng “Đã bán”.
Tôi liếc nhìn và bắt gặp vẻ mặt thất vọng
khi bố thốt lên: “Người ta mua cái xe đẹp mất rồi.”
Tôi chỉ gật đầu và nói: “Nhờ bố vào trong
nói với người bán hàng là đậu xe xong thì con vào liền.” Khi bước qua chiếc
pickup nâu, bố lướt bàn tay dọc thân xe và tôi lại thấy nỗi thất vọng trên mặt
bố.
Tôi vòng xe ra xa tòa nhà và xuyên qua
lớp kính phòng trưng bày tôi nhìn người đàn ông đã hy sinh mọi thứ cho gia đình
mình. Tôi chăm chú dõi theo người bán hàng mời bố ngồi, trao cho bố xâu chìa
khóa cho “chiếc pickup của bố” (cái xe màu nâu), giải thích rằng nó là của tôi
dành tặng bố và đây là một bí mật của hai bố con.
Bố nhìn ra cửa kính, mắt hai bố con gặp
nhau, và cùng gật đầu cười to.
Tối ấy, lúc bố lái xe về thì tôi đang đợi
ở bên ngoài nhà. Khi bố bước ra khỏi “xe của bố”, tôi ôm chầm lấy bố mà hôn,
nói rằng tôi thương bố lắm và nhắc rằng đây là một bí mật của hai bố con.
Đêm đó hai bố con lái một vòng. Bố bảo rằng về chiếc xe thì bố hiểu,
nhưng cái nút chai nước ngọt có hình ngôi sao dán bằng băng keo vào tay lái là
ý nghĩa gì vậy.
Huệ
Khải
Tháng
6-1998
Theo Brian Keefe,
A Promise Kept, 1993.
