NHỮNG
TẤM ẢNH GIA BẢO
Thông
thường, người ta chụp ảnh, rất nhiều ảnh, với mong muốn giữ lại cho ngày sau
càng nhiều càng tốt những dấu tích hôm nay. Nhưng có khi cái hình ảnh được lưu
giữ bền bĩ, rõ nét nhất lại không là những sắc màu hiện bày trên mặt giấy. Đó
là điều nữ sĩ SUSAN J. GORDON muốn
chia sẻ với mọi người.
*
Ngôi nhà của tôi đầy ắp hình ảnh. Chúng che kín các
bức tường trong bếp, phòng ăn và phòng riêng. Tôi nhìn thấy toàn thể lịch sử
gia đình, khởi đầu từ đám cưới của tôi, tiếp tục với lần sinh hai đứa con trai,
mua nhà, những dịp gia đình sum họp và các kỳ nghỉ hè.
Khi con trai tôi còn bé, các cháu thích được chụp
ảnh. Các cháu vẫy tay, nhảy múa, leo cây, đánh banh, trò gì cũng chụp ảnh. Nhưng đến tuổi dậy thì, việc chụp ảnh trở thành
một thứ mà các cháu phải làm thinh chịu đựng. Các cháu lớn nhanh như thổi,
vỡ tiếng, trên gò má phẳng phiu mọc những sợi tóc sợi râu lởm chởm. Những dịp
sinh nhật các cháu miễn cưỡng đứng bên bố mẹ hay ông bà, và gượng gạo mỉm cười
trước ống kính, mong chụp cho xong càng nhanh càng tốt.
Tôi là kẻ làm biên niên hình ảnh của gia đình. Tôi
lựa ra một số tấm đem lộng khuôn và sắp xếp những tấm còn lại trong các quyển
an-bom. Tôi đâm ra nghiện công việc này, và khi mọi ngăn kệ càng ngày càng đầy
ắp các an-bom, tôi hỏi thầm: Những thứ này rồi sẽ ra sao? Những năm sau này
liệu sẽ có người để mắt đến các tấm ảnh ấy? Nếu các con trai tôi xem lại chúng,
các cháu sẽ nghĩ gì về bố mẹ và về bản thân các cháu?
Một chiều tháng Tám quang đãng, tôi chụp nhanh vài
tấm ảnh của bố dượng và chồng tôi lúc hai người câu cá trên một cái hồ gần căn
nhà nghỉ mát của gia đình.
Khi tôi và các con trai ngồi trên bờ hồ dõi mắt nhìn
theo bóng hai người chèo thuyền đi, tôi cầm lấy máy ảnh và chụp cảnh hồ xinh
đẹp nằm giữa vùng cây cối mùa hè xanh rì, rậm rạp. Hai người đàn ông tôi yêu
thương dần dần trở nên nhỏ bé hơn cho tới lúc tất cả những gì tôi còn có thể
thấy được là cái sơ mi đỏ của bố dượng, cái sơ mi xanh lục của chồng tôi, và
những cái nón kết nâu vàng và xanh lơ trên đầu hai người.
Một tuần sau bố dượng tôi qua đời, và đột ngột những
tấm ảnh hôm ấy đối với tôi trở nên vô giá. Tôi đã khóc khi dán chúng vào quyển
an-bom của gia đình.
Sau đó tôi lại khóc khi bắt gặp con trai thứ của tôi
xem chúng. Còn mấy hôm nữa thì cháu xa nhà vào đại học. Cháu đã khuân xuống hết
tất cả an-bom trên các kệ sách ở phòng riêng và bày la liệt khắp tấm thảm lót
sàn. Đã lâu lắm rồi tôi mới thấy lại cháu làm việc này. Từ khi cháu thôi không còn
muốn được chụp ảnh, cháu dường như mất luôn cái thú xem ảnh. Nhưng giờ đây cháu
sắp sửa xa nhà, lúc này là thời gian đặc biệt để cháu ngó tới tương lai phía
trước và ngoái nhìn dĩ vãng.
Tôi đứng một lúc ở bên ngoài phòng, rồi nhón gót rón
rén bước đi. Chiều hôm đó tôi đã không chụp ảnh cháu, nhưng chừng nào còn sống
thì tôi còn nhớ mãi dáng vẻ cháu lúc ấy. Tôi biết rằng có những tấm hình mà ta
không sao chụp được bằng máy ảnh.
Huệ
Khải
20-4-1999
Theo Susan J.
Gordon, Precious Pictures, 1993.
